Arapça “ramdâ” kökünden yaz sonunda, güz mevsiminin evvelinde yağıp yeryüzünü tozdan temizleyen yağmur manasına gelen Ramazan; Efendimiz'in (sav); "Kim inanarak ve alacağı sevabı Allah’tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır” (Buhârî, Savm, VI) buyurduğu üzere yağmurun yeryüzünü temizlediği gibi, müminleri günah kirlerinden temizler.

Arapça “ramad” kökünden güneşin şiddetli hararetinden taşların yanıp kızması manasına gelen Ramazan; oruçlunun açlık ve susuzluğun harareti ile yanarken müminlerin günahlarını yakıp, yok etmesini ifade eder.

Ramazan ayı, Kur’an ayıdır. Kelâm-ı İlahî, nur ve fazilet kaynağı, hidayeti açıklayıcı, hak ile batılı, helal ile haramı birbirinden ayırıcı olan Kur'an-ı Kerimin indiği aydır.“O Ramazan ayı ki insanlığa bir rehber olan, onları doğru yola götüren ve hakkı batıldan ayıran en açık ve parlak delilleri ihtiva eden Kur’ân o ayda indirildi.” (Bakara/185)

RAMAZAN ORUÇ AYIDIR

İslam'ın beş esasından biri olan orucun bu ayda tutulması farz kılınmıştır. “Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi oruç tutmak size de farz kılındı. Böylece umulur ki takva dairesine girer, fenalıklardan sakınırsınız” (Bakara/183)

Ramazan ayı, bağışlanma ayıdır. "Kim, faziletine inanarak ve karşılığını yalnızca Allah’tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır.”(Buhârî, Îmân, 28, Savm, 6; Müslim, Sıyâm, 203)

Ramazan ayı, şükür ayıdır. "Siz şükredip iman ettikten sonra Allah ne diye sizi cezalandırsın ki? Gerçekten Allah şükredenlerin mükâfatlarını bol bol verir ve her şeyi hakkıyla bilir” (Nisa/147)

Ramazan ayı, dua ayıdır, Rabbe yaklaşma ayıdır. “Kullarım Ben’i senden soracak olurlarsa, bilsinler ki Ben pek yakınım. Bana dua edenin duasına icabet ederim. Öyleyse onlar da dâvetime icabet ve Bana hakkıyla inanıp tasdik etsinler ki doğru yolda yürüyerek selâmete ersinler” (Bakara/185)

Ramazan ayı, Cennete oruçla kapı açma ayıdır. “ Ramazan ayı girdiği zaman cennetin kapıları açılır, cehennemin kapıları kapanır ve şeytanlar da zincire vurulur”(Müslim, Sıyam 2, (1079)

“Cennette reyyân denilen bir kapı vardır ki, kıyamet günü oradan ancak oruçlular girecek, onlardan başka kimse giremeyecektir.” (Buhârî, Savm, 4; Müslim, Sıyâm, 166)

Ramazan, oruçla nefsin ihtiraslarına kalkan ayıdır. “Oruç günahlara karşı bir kalkandır. Sizden biriniz oruç tuttuğu zaman kötü söz söylemesin ve kavga etmesin. Şayet biri kendisine söver ya da sataşırsa: ‘Ben oruçluyum’ desin” (Buhârî, Savm, 9; Müslim, Sıyâm, 163)

Ramazan nafilelerle  ( Teravih ile) Rabbe yaklaşma ayıdır.          “Kim inanarak ve sevabını Allah’tan umarak Ramazan namazını (teravihi) ikâme ederse onun geçmiş günahları bağışlanır.” (Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim)

Ramazan ayı, oruçla Cehennem ile aramıza mesafe koyma ayıdır. “Allah, rızası uğrunda bir gün oruç tutan bir kulunu cehennemden yetmiş mevsimlik mesafe uzaklaştırır.” (Buhârî, Cihâd, 36; Müslim, Sıyâm,167-168)

Kim Allah Teâlâ yolunda bir gün oruç tutsa, Allah onunla ateş arasına, genişliği sema ile arz arasını tutan bir hendek kılar.(Tirmizi, Cihad 3, (1624))

Ramazan ayı, mukabele ile hirayı yaşama ayıdır. Rasüllullah (sav) insanların en cömerdi idi. Onun en cömert olduğu anlar da Ramazan’da Hazret-i Cibrîl’in, onunla buluştuğu zamanlardı. Cibrîl (aleyhisselâm), Ramazan’ın her gecesinde Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) ile buluşur, karşılıklı Kur’an okurlardı. Bundan dolayı Rasülullah (aleyhissalatü vesselam) Hazret-i Cibrîl ile buluştuğunda, hayır getiren bereketli rüzgârdan daha cömert davranırdı.” (Buhârî, Savm, 7; Müslim, Fezâil, 48, 50)

Ramazan ayı, oruçluya iftar ettirme ayıdır.“Kim bir oruçluyu iftar ettirirse, oruçlu kadar sevap kazanır. Oruçlunun sevabından da hiçbir şey eksilmez.” (Tirmizî, Savm, 82. Ayrıca bk. Nesâî, Cihâd, 44; İbni Mâce, Sıyâm, 45)

Ramazan bin aydan daha hayırlı olan kadir gecesini arama ayıdır.  Resulullah (sav) "Kadir gecesi Ramazan'ın neresinde?” diye sorulmuştu. O, “Ramazanın tamamında!" diye cevap verdi.(Ebu Davud, Salât, 824, (1387)

Ramazan ayı, Rabbimizle baş başa vakit geçirme, itikâf ayıdır. “Resûlullah (sav) ramazanın son on gününde itikâfa çekilirdi” (Buhârî, İtikâf 1, 6; Müslim, İtikâf, 1-4)