SARIKAMIŞ’IN 102.YILDÖNÜMÜ
Karadenizin doğusundan yukarıya doğru uzanan binlerce kilometrelik alana Kafkasya denir.
Sarıkamış merkezli tarihi savaşların yapıldığı yer işte bir bölgede Osmanlı-Rus (1877)savaşının bir devamı olarak ,O bölgenin kaderini yeniden yazmak için yapıldı.
Sarıkamış Savaşlarıyla Anadolu’nun bir bölümünü kırk yıldır işgal altında bulunduran Ruslara karşı yapılan Osmanlının son kara savaşıydı.
Ne yazık ki o yüzyılda bütün cepheler kan ve gözyaşıyla yazıyorlardı,bu savaşta yanlış stratejiler yüzünden tam bir dramla sonuçlandı.
Tarihimizdeki en büyük kayıplardan birini verdik sayılar hala tartışılır.
Tam net olarak bilen yok. Kimilerine göre bu kısa süren bu savaşta 90 bin kişi kaybettik, kimine göre 140 bin kişi, kimine göre de daha az….
BU SAVAŞI OKUYUP BİLMEK GEREKİR
Ruslar bu savaşta Kafkaslardaki üstünlüğünü korudu. Savaş sonrası olmayacak mezalimlikler yaptı, halkı adeta soykırıma uğrattı. Ne kadar erkek nüfus varsa, köle gibi kendi işlerinde çalıştırdı.
Kimilerini kendi ülkesine Sibirya’dan Kamçatka’ya kadar binlerce kilometrelik bir coğrafyaya dağılmış esir kamplarına götürdü.
Ne siviller, ne esir olarak alınan askerlerimizin çoğu bu bölgelerden bir daha dönemedi. Hastalıktan, gıdasızlıktan, kötü iklim koşullarından oralarda kaybolup gittiler.
Sarıkamış savaşları , sayılar 400 binin üstünde olan asker ve sivillerin dramıdır.
İyi okuyup, iyi incelemek ve ibret almak icap eder. Allah’ın ilk emri de bu değil mi? (İkra-oku)
SAVAŞIN NEDENLERİ
Başta İngiltere olmak üzere 17 yüz yıldan itibaren sanayi devrimi gerçekleşmiş, böylece güçlü bir ordu ve donanmaya sahip olmuştu. Sömürgeleriyle dünyaya hükmeder hale gelince, Avrupa’daki diğer ülkeler rahatsız olmaya başladılar.
Kimileri İngilizlerin yanında, kimileri karşısında oldular. Almalar sömürgecilikten faalza pay alamadıkları için rahatsızdı. Rekabet başladı, çıkar çatışmaları yüzünden bloklar netleşti. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve sonunda Osmanlı İmparatorluğu bir grup ittifak devleti oluşturdu. İngiltere-Fransa-Belçika-Rusya-Sırbistan ve sonra Japonya-İtalya ve ABD itilaf devletlerini oluşturdular.
Savaşın sebebi emperyal niyetlerdi, ne yazık ki bu savaşlarda en çok kanı Osmanlı döktü, en çok toprak kaybı bizden oldu.
Önce Osmanlı ortadan kaldırılmalıydı. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtı Arşidük Franz Ferdinand'ın öldürülmesiyle 1. Dünya Savaşı başladı, 4 yıl sürdü.
Almanlar, Osmanlı’dan Kafkaslar’da Rusları oyalamasını istiyordu. Para ve silah vaat etti, 1 milyon mavzer, mühimmat, top, tüfek sözü verdi. Hepsi yerine getirilmedi.
İDARE
Osmanlı’nın başkenti (payitaht) İstanbul, başta Mehmet Reşat, iktidarda İttihat Terakki Partisi bulunuyordu.Yani 1908 Meşrutiyetiyle açılan Meclis’te İttihatçılar ve onların başında da Damat Enver Paşa bulunuyordu.
Enver Paşa aynı zaman Harbiye Nazırı ve üstelik Alman hayranıydı.
Savaş Avrupa’da bütün hızıyla devam ederken, Almanların Goeben ve Breslau gemileri Akdeniz’den, İngilizlerin önünden kaçarak İstanbul’a geldi.
İstanbul’da adeta bayram yapıldı, sonra bu iki gemi Karadeniz’e açıldı, bunlar birer Alman tezgahıydı. Rusların Odessa limanında gemilerini batırıp tekrar döndü, böylece Osmanlı savaşa dahil oldu.(2 Kasım 1914)
HASAN İZZET PAŞA
3. Ordu Erzurum’da idi, başında Harp Okullarından Enver Paşa’nın hocası Hasan İzzet Paşa vardı. Ruslar 2 Kasım’dan itibaren Türk topraklarına girmeye başladılar. Bizim askerimiz az sayıda ve toplamaydı, Arap ülkelerinden yazlık elbiselerle orduya katılmaya başladılar. Ordu hazırlıklı değildi, toplamayla 180-190 bin civarında bir güç oluşturuldu. Ruslar ise 100 bin kişi ve müstahkem mevkilere sahipti, üstelik Ruslar 40 yıldır Kars ve Sarıkamışta’lardı, Batum’la da tren yolu bağlantısı vardı.
NETİCEYİ YARATAN ALEYHİMİZDEKİ SEBEPLER
Tecrübesizlik.
İklim Şartları-silah ve mühimmat takviyesi yapılamadı.
Arazi yapısı- giyecek ve yiyecek.
Yollar- ikmal ve iaşe.
İstanbul’dan yola çıkan 2 büyük gemimiz silah, mühimmat, yiyecek, giyecek ve üstündeki 2 uçağımızla Ruslar tarafından Karadeniz’de batırıldı.
SAVAŞ KIZIŞTI
İlk savaşlar Köprüköy’de başladı, Rus ordusu püskürtüldü, Ruslar bozguna uğradı ve takip edilmedi, Rus ordusu dağıtılabilirdi. Azap Köyü savaşlarında baskına uğradık, çok asker kaybettik.
Korkunç soğuklar ve kar yağışı başladı
Ordu geri çekilirken çok zayiatlar verilmişti, ateş yok , sığınak yok, yiyecek, elbise, postal yoktu. Ordu korkunç bir tipiye tutulmuştu, Azap Köyünden çekilen asker soğuktan donmaya başlamıştı, Hasan İzzet Paşa bütün bunlara karşı çıktığı için görevden alındı, yerine Hafız Hakkı, “Paşa” yapılarak ordu komutanı getirildi.
ÜÇ KOLORDU
9-10-11 kolordular Allahüekber Dağındaki üç ayrı yoldan Rusları saracaklardı. Bu üç kolordu karda, kışta, fırtınada, kar deryasında birbiriyle haberleşmez oldu.
30 Aralıkta 9. Kolordu’dan sadece 700 kişi, 10. Kolordudan bin 800 kişi kaldı, 11. Kolordu’dan ise hala ortalarda haber yoktu.
20-25 bin kişilik bir kolordudan Sarıkamış istasyonunda sadece 2 bin 500 kişi kalmıştı, istasyon da bir türlü alınamamıştı.
Bu savaşın sonucu, ordudan 12 bin kişi geri dönebildi.
SONUÇ
Hopa, Artvin, Malazgirt, Erzurum,Van, Muş, Bitlis, Rize, Bayburt, Erzincan Ruslar tarafından işgal edildi. On binlerce şehit, on binlerce hasta ve sakat, esir, asker ve sivil sürgünlere gönderildi.
Söylenecek çok şey vardı, yayın yasağı getirildi, yıllarca bu konu konuşulmadı..
Ve Sarıkamış en büyük dramlarımızdan birisi olarak tarihe geçti.
Sarıkamış Savaşlarında 400 binden fazla insan öldü veya sürgüne gönderildi.
Çanakkale’de ise 250 bin şehit verildi.
Tüm bunlar 1. Dünya Savaşı’nın sonucunu sarsıcı şekilde etkiledi.
YORUMLAR