Ülkemizde kalın bağırsak kanserleri bütün kanser türleri içinde üçüncü sırada yer
almaktadır. Kalın Bağırsak kanseri için risk faktörlerini değiştirilebilir olanlar ve
değiştirilemez olanlar diye ikiye ayırabiliriz. Değiştirilebilir olan risk faktörlerini; aşırı kilolu
veya obez olmak, fiziksel olarak aktif olmamak, sigara ve tütün ürünleri kullanmak, fazla
alkol alımı, fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam, vb) veya işlenmemiş kırmızı et ve sakatat
tüketmek olarak sayabiliriz. Değiştirilemez olan risk faktörleri ise; ileri yaş, kişinin kalın
bağırsak polipleri veya bağırsak kanseri öyküsü olması, inflamatuvar bağırsak hastalığı
(Ülseratif Kolit veya Crohn hastalığı) öyküsü, ailede kalın bağırsak polipleri veya kanseri
öyküsü, kalıtsal bir sendromun olması ve tip 2 diyabet hastası olması şeklindedir. Görüldüğü
gibi değiştirilebilir olan risk faktörleri tamamen kişilerin yaşam tarzları ile ilgili faktörlerdir
ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsendiğinde kalın bağırsak kanseri riskinden
uzaklaşılmaktadır.
Hastalığın en sık görülen belirtilerini de şu şekilde sıralayabiliriz; bağırsak
alışkanlıklarında ishal- kabız gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin
birkaç günden uzun sürmesi, bağırsakta tam boşalmama hissi, dışkıda kan olması ( parlak ya
da koyu kırmızı) veya dışkı renginin koyulaşması, karında şişlik ve kramp tarzında ağrı veya
gaz şikayeti, bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı olması, güçsüzlük ve yorgunluk hissi.
Bütün kanser türleri gibi kalın bağırsak kanserleri de tümör iyice büyüyene kadar
belirti vermez, bu da erken tanı ve tedaviyi geciktirmektedir. Bu nedenle amaç kanser henüz
belirti vermeden tümörün varlığını ortaya çıkarmaktır. Belirtiler başlamadan ve gelişmeden
önce özellikle risk grubundaki kişilerin taranması sayesinde poliplerin erkenden tanınıp
çıkartılmasıyla kalın bağırsak kanseri önlenebilmektedir. Bu sebeple 50 yaşın üzerindeki
kişiler mutlaka taranmalı ve ayrıca kalın bağırsak kanseri için artmış riski olan kişiler 50
yaşından önce de tarama programına alınmalıdır.
Sağlık Bakanlığınca yürütülen kanser tarama programları çerçevesinde; 50- 70 yaş
arasında kadın ve erkek nüfusa kalın bağırsak kanseri taraması gaitada (dışkıda) gizli kan
kitleri ile hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde, 2 yılda bir ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Dışkıda gizli kan saptanması sonucu kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş
polip halindeki tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebilmekte; kanser gelişmeye
başlamış olgularda da erken teşhis ile yaşam süresi ve kalitesi artmaktadır. Ülke genelinde
yapılan Gaitada gizli kan taramaları İlimizde de Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim
Merkezleri (KETEM),Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM)
ve Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)’ nde yapılmakta ve 50- 70 yaş arasındaki kişilere her 10
yılda bir de kolonoskopi ile tarama önerilmektedir.
“Sağlıklı kiloda kalmak ve bunu sürdürmek; taze meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek;
posa içeriği yüksek besinlerin (kuru baklagiller, tahıllar, sebze ve meyveler) tüketimini
arttırmak; günde 30- 60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak ( tempolu yürüyüş,
bisiklete binmek gibi); sigara ve alkol kullanmamak.” Kalın bağırsak kanserinden korunmak
için atılacak en önemli adımlardan biri tarama olmakla birlikte yukarıdakii sağlıklı yaşam
davranışlarını uygulamak da sadece kalın bağırsak kanserinden korunmada değil kanserin
diğer birçok türünden de korunmada oldukça önemlidir:
Her konuda farkındalık önemli olduğundan, kalın bağırsak kanseri konusunda da
farkındalığı arttırmak için Mart ayı Kalın Bağırsak Kanseri Farkındalık Ayı olarak
belirlenmiştir. Bu vesile ile 50-70 yaş arasında olan herkesi ve risk grubunda olanları ücretsiz
kolon kanseri taraması için, sağlık kurum ve kuruluşlarımıza bekliyoruz.
 Uzm.Dr.Serhat KORKMAZ
 İl Sağlık Müdürü