Basın İlan Kurumu, Afyonkarahisar Şube Müdürlüğü ile Zafer Kalkınma Ajansı ortak projesi “Yeni
Nesil Gazetecilik Eğitim ve İstihdam Kursu’nun dünkü bölümünde, AKÜ Öğretim Üyelerinden Dr.
Sena Coşkun, Gazeteci Adayı kursiyerlere tam 3 saat Medya etiği dersi verdi. Dr. Sena Coşkun,
gazetecilerin mesleki hak ve sorumluluklarını da bilmesi gerektiğini söyledi.
Basın İlan Kurumu, Afyonkarahisar Şube Müdürlüğü ile Zafer Kalkınma Ajansı ortak projesi “Yeni
Nesil Gazetecilik Eğitim ve İstihdam Kursu, Afyonkarahisar Valiliği Konferans Salonu’nda sdevaml
ediyor. Kursun dünkü bölümünde, AKÜ Öğretim Üyelerinden Dr. Sena Coşkun, Gazeteci Adayı
kursiyerlere tam 3 saat Medya etiği, 3 saat de Spor Haberciliği dersi verdi.
DERSİN KONUSU: MEDYA ETİĞİ
AKÜ Güzel Sanatlar Fakültesi, Sinema ve Televizyon Bölümü Başkan Yardımcısı Dr. Sena Coşkun,
kursiyerlere, Medya Etiğinin Tanımını yaparak derse başladı ve sırasıyla şu konuları anlattı:
“Dünyadaki Düzenlemeler, Avrupa’daki Düzenlemeler, Türkiye’deki Düzenlemeler, Basın Meslek
İlkeleri - Basın Konseyi, Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi – TGC, Görsel-İşitsel
Yayıncılık Etik İlkeleri, Terör ve Olağanüstü Durumlarda Uyulacak Haber İlkeleri, Medyanın
Toplumsal Sorumluluğu, Mahremiyet-Gizlilik Farkı, Yeni Medya ve Etik, Medyada Yaşanan Etik
Sorunlar”
Basın-yayın alanında da medya mensuplarının (gazeteci, muhabir, foto muhabir, sorumlu müdür,
gazete/dergi sahibi, radyo/TV program yapımcısı ve yönetmeni, senaryo yazarı, film yapımcısı ve
yönetmeni, internet içerik ve yer sağlayıcıları gibi) uymaları gereken davranış kurallarının mevcut
olduğunu belirten Dr. Sena Coşkun, “Bunlara "basın-yayın/medya etik kodları" yani "basın meslek
ilkeleri" denilmektedir” şeklinde konuştu.
Dr. Sena Coşkun, özetle şunları söyledi:
“Medya etiği denilince, okurun güvenini kazanmak ve korumak amacıyla basın mensupları tarafından
alınan önlemler akla gelir. Etik, görece özgür biçimde çalışan gazetecilerin artan çeşitli baskılara karşı
kendilerini ve mesleklerini korumak, okurun güvenini kazanmak amacıyla uymaya söz verdikleri
kurallar olarak ortaya çıkmıştır.”
BASIN MESLEK İLKELERİ
Dünya, Avrupa ve ülkemizdeki basın meslek ilkeleriyle ilgili gelişmeleri anlatan Dr. Sena Coşkun, bu
ilkeleri şöyle sıraladı:
1. Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, sosyal düzeyi ve inançları nedeniyle kınanamaz,
aşağılanamaz.
2. Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlâk anlayışını, din duygularını,
aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı ya da incitici yayın yapılamaz.
3. Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlâka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez.
4. Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan ve iftira
niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez.
5. Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında, yayın konusu
olamaz.
6. Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya
doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz.
7. Saklı kalması kaydıyla verilen bilgiler, kamu yararı ciddi bir biçimde gerektirmedikçe
yayınlanamaz.
8. Bir basın organının dağıtım süreci tamamlanmadan o basın organının özel çabalarla
gerçekleştirdiği ürün, bir başka basın organı tarafından kendi ürünüymüş gibi
kamuoyuna sunulamaz. Ajanslardan alınan özel ürünlerin kaynağının belirtilmesine
özen gösterilir.
9. Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse “suçlu” ilan edilemez.
10. Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna inandırıcı makul nedenler
bulunmadıkça kimseye atfedilemez.
11. Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur. Kaynağın kamuoyunu kişisel, siyasal,
ekonomik ve benzeri nedenlerle yanıltmayı amaçladığı haller bunun dışındadır.
12. Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla
yapmaktan sakınır.
13. Şiddet ve zorbalığı özendirici yayın yapmaktan kaçınılır.
14. İlan ve reklâm niteliğindeki yayınların bu nitelikleri, tereddüde yer bırakmayacak
şekilde belirtilir.
15. Yayın tarihi için konan zaman kaydına saygı gösterilir.
16. Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı
duyarlar.
GAZETECİLERİN HAK VE SORUMLULAKLARI
Dr. Sena Coşkun, “Gazetecilerin hak ve sorumlulukları”nı bilmesi gerektiğini
belirterek, bunları şöyle sıraladı:
1. Gazeteci tüm bilgi kaynaklarına serbestçe ulaşma ve kamu yaşamını belirleyen, halkı
ilgilendiren tüm olayları izleme, araştırma hakkına sahiptir. Gazetecinin karşısına
çıkarılacak gizlilik ve sır gibi engeller kamusal işlerde yasaya, özel işlerde açık ve ikna
edici gerekçelere sahip olmalıdır.
2. Gazeteci, çalıştığı basın ve yayın organının kendisiyle yaptığı sözleşmede de kaydedilmiş
olması gereken temel çizgisini dikkate alır. O temel çizgi dışındaki ve onunla çelişen veya
orada açıkça belirtilmemiş olan tüm telkin, öneri, istek ve talimatları reddetme hakkına
sahiptir.
3. Gazeteci, inanmadığı bir görüşü savunmaya veya meslek ilkelerine aykırı bir iş yapmaya
zorlanamaz.
4. Gazeteciler, özellikle de yazı işleri çalışanları, basın-yayın işletmesinin işleyişini
belirleyen, etkileyen önemli kararlardan haberdar edilmeli ve gereğinde kararların
alınmasına katılmalıdır.
5. İşlevi ve sorumlulukları ışığında, gazeteciler örgütlenme hakkının yanı sıra görevinin
maddi ve manevi güvencesini sağlayan kişisel sözleşme yapma hakkına sahiptir. Gazeteci
ekonomik bağımsızlığını garanti eden toplumsal rolüne ve emeği ile yeteneğine uygun bir
ücret almalıdır.
6. Gazeteci, kaynakların gizliliği ilkesi uyarınca, kaynağını açıklamaya ve tanıklık
yapmaya zorlanamaz. Kaynağı izin verdiği taktirde gizlilik ortadan kalkabilir. Kaynağı
tarafından açıkça yanıltıldığı durumlarda gazeteci kaynağını açıklayabilir.
7. Dr. Sena Coşkun, medya mesleki kuruluşlarının kabul ettiği medya etiği kodlarının
birbirine benzediğini belirterek bunların da, "dürüstlük, doğruluk, gerçeklik,
tarafsızlık, mahremiyet, ve özel hayatın gizliliği" olduğunun altını çizdi.